پایان نامه ساختار معنایی غزلیات حافظ و شهریار
دسته : زبان و ادبیات فارسی
فرمت فایل : word
حجم فایل : 647 KB
تعداد صفحات : 120
بازدیدها : 314
برچسبها : غزل انسجام ساختاری پیوند معنایی حافظ شهریار
مبلغ : 18000 تومان
خرید این فایلدانلود پایان نامه زبان و ادبیات فارسی با عنوان تحلیل تطبیقی ساختار معناییِ اشعار بیست غزل از حافظ و شهریار
معرفی پایان نامه زبان و ادبیات فارسی تحلیل تطبیقی ساختار معناییِ بیست غزل از حافظ و شهریار
Comparative analysis of semantic structure of a 20 hafiz and shahryars sonnet
چکیده
یکی از موضوعات بحث انگیز پیرامون غزل حافظ چگونگی ساختار غزل اوست. موافقانِ وجود انسجام در ساختار غزل های حافظ، بر این باورند که ابیات غزل شاید در نگاه نخستین گسسته و پاشان احساس شود ولی از ساختاری منسجم و هسته ی مرکزی برخوردار است که سایر ابیات یک غزل، با آن پیوند معنایی دارند و فرض استقلال ابیات، به معنای غزل حافظ آسیب می رساند. مخالفان این نظریه معتقدند که ابیات در یک غزل، مستقل از هم است و این ویژگیِ غزل های حافظ را برگرفته از شیوه ی قرآن کریم می دانند و به همین جهت در شرح غزل های حافظ، بدون توجه به پیوند ابیات و وجود هسته ی مرکزی، ابیات غزل را به طور مستقل شرح می دهند. استاد شهریار، با توجه به اینکه بیش از هر شاعری به حافظ علاقه مند بود و خود را تربیت یافته ی مکتب حافظ می دانست علاوه بر استفاده از مضامین شعری حافظ، در بیش از شصت غزل، به استقبال غزل های حافظ رفته است و در این غزل ها، به ساختار معنایی غزل حافظ نیز توجّه داشته است و در برخی موارد، با وجود پیوند معنایی میان ابیات، غزل او نیز گسسته نماست. این پایان نامه با بررسی برخی از غزل های حافظ و شهریار، ساختار منسجم معنایی غزل این دو شاعر را آشکار کرده و عوامل این انسجام و ارتباط معنایی ابیات غزل با یکدیگر را بیان کرده است.
کلیدواژه ها: غزل، انسجام ساختاری، پیوند معنایی، هسته مرکزی، حافظ، شهریار.
پایان نامه تاثیر قرآن و حدیث در ادب فارسی
در بحث ساختارگرایی غزل فارسی، با استخراج ساختار یکایک ابیات به صورت مجّزا و برقرار ساختن ارتباط معنایی بین آنها، به نشان دادن دلالتی می پردازند که هسته ی مرکزی غزل را تشکیل می-دهد و میان ابیات، پیوند معنایی ایجاد می کند.
در غزل های حافظ و به تبع آن شهریار، با وجود نوعی گسستگی ظاهری میان ابیات، ما با پیوند معنایی پوشیده ای مواجه هستیم که از انسجام معنایی بالایی برخوردار است و با کشف آن پیوند، می توانیم به هسته ی مرکزی غزل که تمامی ابیات با آن پیوند معنایی دارند، دست یابیم.
دکتر پورنامداریان در کتاب گمشده ی لب دریا به تفصیل در باره ی ساختار معنایی غزل های حافظ بحث کرده است و اشاره کرده است که شعر حافظ در گرو مضمون های از پیش ساخته شده نیست و با وجود اینکه زبان شعری حافظ از تنگنای تک معنایی خارج است دارای ساختار معنایی و هسته ی مرکزی است. به نظر وی عدم وضوح پیوند ظاهری ابیات غزل های حافظ ناشی از حادثه ای متأثر از حساسیت به مقام برزخی انسان و استنباط خاص از تقدیر ازلی او بر مبنای داستان آفرینش و دیدن جهان و جامعه از دریچه این جهان است که به آن حادثه ذهنی ابعاد گوناگون می باشد ...
غزل حافظ و شهریار توسط برخی کلمات که با یکدیگر تناسب معنایی دارند، با هم ارتباط معنایی بر قرار کرده اند (چرا که تناسب به تسلسل فکر و تداعی معانی کمک می کند و ربط مفاهیم را موجب می گردد که خواننده به طرزی خوشایند، از مفهومی به مفهومی بلغزد. در برخی موارد این ارتباط معنایی توسط ردیف ایجاد شده است. به این معنی که ردیف یک غزل، گاهی در غزل های مردّف، میان ابیات به ظاهر مستقل غزل، در محور عمودی پیوند به وجود می آورد و مانند زنجیره ای ابیات را در انتها به همدیگر متصل می دارد و وجه مشترکی در میان آنها پدید می-آورد
ضرورت تحقیق
بحث ساختارگرایی معنایی یا رویکرد ساختاری، در ادبیات فارسی نوپاست و هنوز چندان مورد توجه منتقدان و محقّقان قرار نگرفته است و در آثاری که به نقد ساختاری پرداخته شده، بیشتر به اشعار یک شاعر به صورت مستقل توجه شده است و محققان از تحلیل تطبیقی اشعار شاعران، غافل بوده اند. لذا بررسی تطبیقی ساختار معتایی اشعار شاعران به جهت نشان دادن انسجام اشعار آنها ضرورت دارد.
اهداف تحقیق
بررسی ساختار معنایی غزل حافظ و شهریار.
نشان دادن پیوند باطنی میان ابیات غزل.
شناسایی هسته ی مرکزی غزل که باعث پیوند میان ابیات می گردد.
ساختار معنایی در غزل حافظ و شهریار
یکی از قدیمی ترین دیدگاه ها در مورد عدم وجود انسجام معنایی، اشاره ی شاه شجاع به این موضوع است. وی از روی خرده گیری به شعر حافظ، گفته است: ابیات هیچ یک از غزلیّات شما از مطلع تا مقطع بر یک منوال واقع نشده، بلکه از هر غزلی سه چهار بیت در تعریف شراب است و دو سه بیت در تصوّف و یک دو بیت در صفت محبوب و تلوّن در یک غزل خلاف طریقه ی بلغاست. گویا، شاه شجاع با ادبیّات عرفانی آشنا نبوده است زیرا در ادبیّات عرفا و متصوّفه، منظور از شراب، نه شراب انگوری، بلکه تجلّی حق بر قلب عارف و یا عشق، محبت و... است و منظور از محبوب، معشوق ازلی است. بنابراین نمی توان این سخن شاه شجاع را دلیلی برای اثبات عدم انسجام معنایی در غزل حافظ قرار داد. خرّمشاهی این اشاره ی خواندمیر را مستندی برای پاشانیِ ابیات غزل حافظ قرار داده است؛ حال آن که به دلیلی که در فوق اشاره شد این سخن شاه شجاع قابل قبول نیست.
پایان نامه بررسی تطبیقی شعر شاملو و احمدی
مستند دیگر خرّمشاهی، ساختار معنایی غزل نخست دیوان حافظ است. با توجه به گفته آقای خرمشاهی، ما غزل اول دیوان حافظ، یعنی الا یا ایها الساقی را در نظر می گیریم. اکنون به طور خلاصه این غزل را با مراحل سیر و سلوک عرفانی مقایسه می کنیم: سیر و سلوک عرفانی هفت مرحله دارد و در مقابل، این غزل حافظ نیز دارای هفت بیت است. سیر عرفانی با طلب آغاز می شود و در شعر حافظ، در بیت اول طلب شراب است شرابی که از اندوه مشکلات مسیر عشق می کاهد. آخرین مرحله از سیر عرفانی، مرحله ی فنا است و در شعر حافظ نیز آخرین بیت در باره ی فنا است. واژه هایی از قبیل عشق، منزل، پیر، سالک، حضور، غایب و... این پیوند را نزدیک تر ساخته است. ...
از دیگر روش های پیوند معنایی شعر شهریار با غزل حافظ، ایجاد ارتباط معنایی در ساختار غزل این دو شاعر است. شهریار در بیش از شصت غزل، به استقبال غزل های حافظ رفته است و در وزن، قافیه و یا ردیف شعری حافظ، به سرودن اشعار خویش پرداخته است....
فصل اوّل
کلّیّات و روش تحقیق
1-1 مقدّمه
1-2- بیان مسأله
1-3- سؤالات و فرضیه ها
1-3-1- سؤالات تحقیق
1-3-2- فرضیه ها
1-4- هدف و ضرورت تحقیق
1-4-1- ضرورت تحقیق
1-4-2- اهداف تحقیق
1-5- پیشینه ی تحقیق
1-5- روش اجرای تحقیق
فصل دوّم
مبانی نظری تحقیق
2-1-1- ساختار متن
2-1-2- ساختار نظم
2-1-3- ساختار روایت
2-2- ساختار معنایی در غزل حافظ و شهریار
2-3- نگاهی بر تأثیر پذیری شهریار از حافظ
2-3-1- اقتباس
2-3-2- تضمین
2-3-3- توجه به مضمون های غزل حافظ
2-3-4-پیوند معنایی در ساختار غزل
فصل سوّم
بحث و بررسی
3-1-1- غزلی از حافظ (الا یا ایها الساقی ادر کاساً و ناولها)
3-1-2- غزلی همسان از شهریار (جبین بگشا که می بندیم از این غمخانه محملها)
3-2-1- غزلی از حافظ (اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را)
3-2-2- غزلی همسان از شهریار (اگر آن دختر ترسا بیاراید کلیسا را)
3-3-1- غزلی از حافظ (صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را)
3-3-2- غزلی همسان از شهریار (به چشم این همه مژگان به هم مزن یارا)
3-4-1- غزلی از حافظ (دل می رود ز دستم صاحبدلان خدا را)
3-4-2- غزلی همسان از شهریار (ما مستمند و مسکین دلبر دنی و دارا)
3-5-1- غزلی از حافظ (ای شاهد قدسی که کشد بند نقابت)
3-5-2- غزلی همسان از شهریار (ای چشم خمارین که کشد سرمه ی خوابت)
3-6-1- غزلی از حافظ (به کوی میکده هر سالکی که ره دانست)
3-6-2- غزلی همسان از شهریار (به کان لعل تو هر مشتری که راه دانست)
3-7-1- غزلی از حافظ (شاهد آن نیست که موی و میانی دارد)
3-7-2- غزلی همسان از شهریار (چشم و ابروی تو تا تیر و کمانی دارد)
3-8-1- غزلی از حافظ (دلم جز مهر مهرویان طریقی بر نمی گیرد)
3-8-2- غزلی همسان از شهریار (نپنداری که دل هر دم فغان از سر نمی گیرد)
3-9-1- غزلی از حافظ (در ازل پرتو حسنت ز تجلّی دم زد)
3-9-2- غزلی همسان از شهریار (کلک نقّاش ازل کز ابدیّت دم زد)
3-10-1- غزلی از حافظ (اگر روم ز پی اش فتنه ها برانگیزد)
3-10-2- غزلی همسان از شهریار (چو آفتاب به شمشیر شعله برخیزد)
3-11-1- غزلی از حافظ (نقد صوفی نه همه صافی بی غش باشد)
3-11-2- غزلی همسان از شهریار (شمع مسکین نه سوزنده و سرکش باشد(
3-12-1- غزلی از حافظ (گر می فروش حاجت رندان روا کند)
3-12-2- غزلی همسان از شهریار (میخانه گر به رخ در میخواره وا کند)
3-13-1- غزلی از حافظ (آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند)
3-13-2- غزلی همسان از شهریار (آنان که سرمه از رد پای شما کنند)
3-14-1- غزلی از حافظ (دوش در حلقه ی ما قصه ی گیسوی تو بود)
3-14-2- غزلی همسان از شهریار (رو به هر قبله که کردم صنما سوی تو بود)
3-15-1- غزلی از حافظ (یوسف گمگشته باز آید به کنعان غم مخور)
3-15-2- غزلی همسان از شهریار (اسم اعظم باز گردد با سلیمان غم مخور)
3-16-1- غزلی از حافظ (فاش می گویم از گفته ی خود دلشادم)
3-16-2- غزلی همسان از شهریار (زادن من سفر و عشق تو باشد زادم)
3-17-1- غزلی از حافظ (حجاب چهره ی جان می شود غبار تنم)
3-17-2- غزلی همسان از شهریار (همای طایر جان بسته در طناب تنم)
3-18-1- غزلی از حافظ (بالا بلند عشوه گر نقش باز من)
3-18-2- غزلی همسان از شهریار (گر گوشمال عشق نبودی به ساز من)
3-19-1- غزلی از حافظ (تاب بنفشه می دهد طرّه ی مشک سای تو)
3-19-2- غزلی همسان از شهریار (ای شب و روز و مهر و مه پرده ی سینمای تو)
3-20-1- غزلی از حافظ (ساقی بیا که قدح لاله شد پر ز می)
3-20-2- غزلی همسان از شهریار (آمد بهار و لاله شد از ژاله پر ز می)
فصل چهارم
نتیجه گیری
4- نتیجه گیری
منابع و مآخذ
